14 november 2022 – Het hof heeft een tussenbeschikking genomen naar aanleiding van de Raadkamerzitting die op 12 oktober jl. plaats vond over het beklag (artikel 12 procedure) dat Comité Dierennoodhulp samen met drie andere dierenorganisaties heeft gedaan tegen de beslissing die het OM heeft genomen over de afhandeling van de aangifte over het doodschieten op 3 november 2020 van de chimpansees Mike en Karibuna. Het hof heeft besloten het onderzoek in de raadkamer te heropenen en te schorsen op een nog nader bepaald tijdstip. Op deze zitting zal Dierenpark Amersfoort worden gehoord. Na bestudering van het klaagschrift, de overige stukken van het dossier en gehoord hetgeen klaagster in de raadkamer naar voren heeft gebracht, acht het hof het gewenst alvorens verder te beslissen om beklaagde in de raadkamer te horen. Het hof heeft bovendien geconstateerd dat het dossier niet compleet is en verzoekt de advocaat-generaal alle documenten die in de bijlagenindex genoemd worden in het dossier te completeren en een standpunt in te nemen over het inzagerecht van klaagster. Comité Dierennoodhulp is blij dat het hof geen genoegen neemt met een incompleet dossier waar o.a. het door het dierenpark zelf gefinancierde onderzoeksrapport in ontbreekt en dat zij op een nieuwe zitting nu ook DierenPark Amersfoort gaat horen.

Raadkamerzitting over doodschieten chimpansees Mike en Karibuna

Woensdagochtend 12 oktober 2022 om 9.30 uur vindt de Raadkamerzitting plaats in het gerechtshof te Den Haag naar aanleiding van het beklag (artikel 12 procedure) dat Comité Dierennoodhulp samen met drie andere dierenorganisaties heeft gedaan tegen de beslissing die het OM heeft genomen over de afhandeling van de aangifte over het doodschieten op 3 november 2020 van de chimpansees Mike en Karibuna. Het gerechtshof dient thans te beoordelen of de beslissing van het OM op goede gronden is genomen. Het OM acht DierenPark Amersfoort niet schuldig aan overtreding van de Wet dieren en vind vervolging onnodig en disproportioneel. Wel acht het OM DierenPark Amersfoort schuldig aan overtreding van artikel 425 wetboek van strafrecht, maar acht de zaak niet zo ernstig dat er een zitting voor moet komen. Comité Dierennoodhulp vindt dit oordeel onbegrijpelijk: ”Juist het doodschieten van Mike en Karibuna was onnodig, disproportioneel en zeer ernstig. En bovendien getuigt het van ernstige onkunde over het gedrag van chimpansees. Bekende primatologen als Jane Goodall, Edwin Wiek, Frans de Waal en Marc van Roosmalen begrijpen allen het doodschieten niet. Zorgen dat de dieren rustig worden, geduld hebben, ze niet tegenwerken en een overdosis ketamine zijn allemaal methodes die ertoe hadden geleid dat Mike en Karibuna nog in leven zouden zijn” aldus Sandra van de Werd. De Wet dieren is met het doodschieten van de chimpansees wel degelijk overtreden.

Comité Dierennoodhulp begrijpt niet dat het OM de zaak niet zo ernstig vindt dat de beklaagden naar zitting moeten. Er zijn twee mensapen met voorbedachten rade doodgeschoten. Het is bizar dat het OM het gesprek dat de politie voor haar onderzoek heeft gehad met Marc van Roosmalen, 40 jaar primatoloog, niet heeft betrokken bij haar oordeel.

In dit gesprek stelt de primatoloog: “De ontsnapte chimpansees zouden niet zomaar vluchten, maar juist de vreemde omgeving onderzoeken. Het laatste wat ze zouden doen is mensen aanvallen. Ze zouden hun sociale groep weer gaan opzoeken. Men had rustig moeten wachten totdat ze honger krijgen en dan met geduld ze met eten terugkrijgen. In dit geval hadden ze ook verdoofd kunnen worden met een overdosis ketamine en terug in hun verblijf een antidosis kunnen hebben gekregen.”  

 

Meerdere ontsnappingen in een jaar

In een jaar tijd ontsnapten er drie keer ‘gevaarlijke’ dieren in DierenPark Amersfoort waaronder een hyena die eind 2020 ontsnapte. Door onkundig en dieronvriendelijk handelen van deze dierentuin stierven drie dieren. Niet alleen Mike en Karibuna vonden de dood, ook een wolf moest het met de dood bekopen, wederom door onkunde van de dierentuin over het gedrag van wolven. De twee jonge wolven die op 30 september 2021 ontsnapten waren al een poos niet meer welkom in de roedel en ontsnapten uit angst. Toen zij weer gevangen waren zette de dierentuin hen terug in de roedel. Hierdoor werd een van de ontsnapte wolven doodgebeten en raakte de andere ontsnapte wolf zwaargewond. Als reactie hierop stak de dierentuin niet eens de hand in eigen boezem, maar gaf zij twee wolvinnen de schuld en scheidde die uit de groep. Het is onduidelijk wat er met deze wolvinnen gebeurd is. Ook uit de verhoren blijkt dat de dierentuin dit tragische ontsnapping geval niet aan een menselijke fout wijt of aan haar onkunde maar aan de constructie van het verblijf en het gedrag van de wolven… 

 

Als we echter kijken naar andere dierentuinen die dit jaar in het nieuws kwamen door ontsnappingen van mensapen dan zie je dat eerdergenoemde primatologen zoals Marc van Roosmalen, wel degelijk gelijk hebben en dat men zonder geweld en juist met geduld en rust (en indien nodig verdoving) deze dieren weer terug kan krijgen in hun verblijf. Zo ontsnapte er op 7 september 2022 een chimpansee uit een dierentuin in het door oorlog geteisterde Oekraïne. Verzorgers kregen de chimpansee terug met hulp van een regenjas en een fiets. Op 13 mei 2022 ontsnapte een bonobo (ook een mensaap) in ZOO Planckendael in België. De dierentuin bracht de bezoekers in veiligheid en de verzorgers namen de tijd en rust en gaven deze bonobo een banaan met verdoving. Dit in tegenstelling van DierenPark Amersfoort waar de bezoekers wel in veiligheid werden gebracht, maar de verzorgers daarna met steekwapens en geweren jacht op de twee ontsnapte chimpansees maakten en hen insloten om hen daarna dood te schieten. Volgens de schutter die Mike neerschoot gedroeg Mike zich imponerend, stonden zijn haren recht overeind en keek Mike de schutters aan. Uit de verhoren blijkt niet dat Mike aanviel. Hij werd ingesloten en daarna in koelen bloede gedood. Daarna werd Karibuna gedood. Er was geen sprake van daadwerkelijk acuut gevaar.  In het verhoor staat in de verklaring van de dierentuin dat ze alles geprobeerd hebben. Maar uit datzelfde verhoor blijkt dat het enige dat de dierentuin heeft gedaan is bij het hok met pinda’s de chimpansees naar binnen te lokken om daarna jacht op Mike en Karibuna te maken om hun vervolgens in te sluiten en dood te schieten. Uit het verhoor blijkt tevens dat de dierentuin enkel veiligheidsprotocollen had die zich uitsluitend richten op de veiligheid van mensen. Pas na de dood van Mike en Karibuna leren de verzorgers dat het protocol ook belangrijk is voor het welzijn van de dieren…. Dat er twee deuren openstonden in het chimpanseeverblijf wijst op een ongekend onvergeeflijke menselijke fout. 

 

Leedtoevoeging? 

Ten hemelschreiend vindt Comité Dierennoodhulp het dat het OM leedtoevoeging ook nog heeft meegewogen als verzachtende omstandigheid in de beslissing om deze zaak slechts voorwaardelijk te seponeren met een proeftijd van een jaar. Het gaat hier om het leed dat het dierenpark is aangedaan door het doodgaan van de chimpansees. Het gaat hier dus niet om de brute moord op de chimpansees zelf of het leed dat de familie van Mike en Karibuna is aangedaan (die kregen niet eens de kans om afscheid te nemen van hun dode lichamen), maar het gaat hier om bij de daders (DierenPark Amersfoort) gevoeld leed dat zij zelf hebben gecreëerd. 

 

OM meet met twee maten 

Het is duidelijk dat het OM met twee maten meet als het gaat om overtreding van artikel 425 van Wetboek van strafrecht (onvoldoende zorg dragen voor het onschadelijk houden van een onder hoede staand gevaarlijk dier). Als het gaat om een particulier wiens ‘gevaarlijke’ hond ontsnapt treedt het OM wel degelijk op met vervolging, zeker wanneer er slachtoffers zijn. Inbeslagname, taakstraf, geldboete en evt. een houdverbod zijn straffen die dikwijls door het OM worden opgelegd aan mensen wiens hond is ontsnapt en een gevaar is geweest. En zij krijgen zeker geen leedtoevoeging als verzachtende omstandigheid!  

Een dierentuin die mensen tegen betaling uitnodigt om te komen kijken naar opgesloten dieren die gevaarlijk kunnen zijn heeft juist extra verantwoording voor de veiligheid van zowel de dieren als de bezoekers en dient daar ook op afgerekend te worden bij overtreding. Dat deze dierentuin hiervoor niet wordt bestraft, terwijl daar keer op keer ‘gevaarlijke’ dieren ontsnappen doet geen recht aan de rechtspraak. Het is tekenend dat het OM als reactie op het beklag van Comité Dierennoodhulp aan de rechtbank heeft laten weten dat zij Comité Dierennoodhulp niet ontvankelijk acht inzake dit betreffende wetsartikel waar het Comité notabene ook aangifte over heeft gedaan.  

De klacht wordt op de zitting behandeld achter gesloten deuren…